Herinnering
Naam: Wilhelmus Johannes (Wim) Leenders
Geboren: 18 september 1933
Woonplaats: Arnhem
Evacueert met: vader Johan Leenders, moeder Rebecca Sophia Pik (later Penniks), twee broertjes en zusje
Route: Velp, Soest
‘Door de spanningen van de oorlog kreeg ik kreeg linkse hoofdpijnen’
Alles wat hij bezat is hij tijdens de evacuatie verloren. Wel heeft Wim Leenders dierbare herinneringen aan zijn verblijf bij boer Johannes Kok in Soest. Het was een veilige plek, totdat een ontploffing van Duitse munitie daar abrupt een einde aan maakte.
Het was de dag voor zijn verjaardag, dat hij op 17 september de eerste Britse parachutisten uit de vliegtuigen zag springen. “De 18e was ik jarig. Er kwam dus niemand op mijn elfde verjaardag,” zegt hij nu nog met spijt in zijn stem.
Wim woonde op Kievitstraat 4 in Arnhem. “De kogels vlogen de bewoners om de oren, vanuit kanonnen die stonden opgesteld aan de Hommelseweg.” De ouders van Wim besloten met hun drie kinderen te vluchten. Zijn zusje lag in de kinderwagen, samen met een pan gebraden konijn. Het gezin vond voor een nacht onderdak in een villa in de omgeving van de Stationsstraat in Velp. Daarna sliepen ze een tweede nacht bij anderen in dezelfde buurt. “Daarna zijn we vertrokken, net als alle anderen mensen.”
“We werden van hot naar haar gestuurd, maar konden nergens blijven.”
Schoongespoten met koud water
De route liep richting Apeldoorn, maar bij Woeste Hoeve boog het gezin af naar Amersfoort. “Op de binnenplaats van het Jachthuis Sint Hubertus konden we die avond eten en slapen in de openlucht. De volgende dag ging de tocht verder, om uiteindelijk in Soest uit te komen.” Daar werden alle evacués opgevangen in een grote ruimte. Iedereen moest zich uitkleden en werd schoongespoten met een slang met koud water. “Stond je daar in je blootje, dat vond je als kleine jongen natuurlijk helemaal niks,” vertelt Wim.
In Soest vonden ze gastvrij onderdak bij de familie Kok op de boerderij aan de Birkstraat 53. Een groot gezin met oudere kinderen, herinnert Wim zich. Het gezin vond al snel z’n draai op de boerderij. Wims moeder Rebecca kon goed naaien en maakte kleren voor wie dat nodig had. Zijn vader Johan maakte klompen. Daar kon hij een centje mee verdienen. Wim leerde er melken en mocht mee met paard en wagen om de melk weg te brengen. En hij mocht helpen met het slachten van varkens. “Die werden opgehangen en opengesneden en dan mocht ik meedoen.”
Dat de oorlog ook de nodige spanning opleverde, werd duidelijk door de migraineaanvallen die Wim kreeg, vooral op zondag. “Linkse hoofdpijn noemden ze dat. Dan maakte ik altijd lange wandelingen. Helemaal tot Soestdijk en weer terug. Dan kon ik het van me afzetten.”
Ontploffing
Het gezin leek de evacuatie goed door te komen, totdat er Duitse militairen werden ingekwartierd op de boerderij. Zij waren verantwoordelijk voor de munitie die op de deel werd opgeslagen. Op een dag waren ze bezig die munitie uit te laden en hebben ze waarschijnlijk een Panzerfaust laten vallen. Toen is de hele boel ontploft. De hele boerderij is verbrand,” vertelt Wim.
Wims moeder raakte gewond. “Zij zat op het toilet vlak bij de deel en kreeg een scherf in haar been.” Het gezin van boer Kok kwam er ongeschonden vanaf. Wel kwamen er veel Duitse militairen om. “Er waren veel verbrande lijken. Dat stonk verschrikkelijk.
Hoe het gezin na die explosie de rest van de periode doorkwam, staat Wim niet meer helder voor de geest. Zijn moeder werd opgenomen in het ziekenhuis in Amersfoort. Het gezin zwierf door de omgeving op zoek naar onderdak. “We werden van hot naar haar gestuurd, maar konden nergens blijven.”
Bekend schilderij
In juni 1945 kon de familie terug naar de Kievitstraat in Arnhem. Het huis was leeggeplunderd, op een eettafel en vier stoelen na. Zelfs een kist met kostbaar aardewerk en waardevolle spullen, die diep in de achtertuin was begraven, was verdwenen. “Later gingen we eens theedrinken bij de buren en herkende mijn moeder een schilderij aan de muur. Toen ze vroeg of er achterop een tekst stond, bleek dat het inderdaad het cadeau was dat ze voor hun huwelijk hadden gekregen. Dat schilderij kregen we toen terug” vertelt Wim.
Wim mist tastbare herinneringen van zijn lagere schooltijd. “Dat vond ik verschrikkelijk. En mijn ouders waren al niet van het bewaren.” De zondagse migraineaanvallen heeft hij nog tientallen jaren gehouden.