Artikel
Ad van Liempt over stakingen wo2
Door Jet Kooderings
Al vaker was Ad van Liempt gastspreker in het Airborne Museum en altijd weer blijkt dat hij een boeiend verteller is. Ook zondagmiddag tijdens de bijeenkomst van Nieuwe Zondagen was iedereen een en al oor. Ad van Liempt, auteur van vele oorlogsboeken, journalist, tv programmamaker en Tweede Wereldoorlogkenner bij uitstek, hield een lezing over de drie stakingen tijdens de Duitse bezetting.
,,Eigenlijk is er nog een vooractie geweest, die minder bekend is, maar wel interessant. Het gaat om de Anjeractie op 29 juni 1940 vlak na de Duitse inval”, begint Van Liempt zijn verhaal. ,,In de grote steden kwamen veel mensen bij elkaar bij oranjemonumenten. De Duitsers wisten niet wat hen overkwam”, vervolgt Van Liempt. ,,Dat is voor mij een eyeopener, dat wist ik helemaal niet”, reageert de 81-jarige Ed uit Heelsum, na afloop. Deze eerste actie bracht veel onrust teweeg bij de bezetters, die bang waren dat er op 31 januari, de verjaardag van koninging Wilhelmina, een echte opstand zou uitbreken. Die kwam echter pas in februari 1941 en deze Februaristaking is de meest bekende actie. De directe aanleiding was de razzia op het Jonas Daniël Meijerplein in Amsterdam, waarbij 400 joodse jongens werden opgepakt. Daar zijn foto’s van die door een Duitser zijn gemaakt. ,,Een Amsterdamse fotograaf heeft deze foto’s dubbel afgedrukt en zodoende hebben wij ze ook”, weet Van Liempt te vertellen.
De april-mei staking van 1943 ontstond in de Stork fabriek in Hengelo, waar medewerkers besloten te staken. Overal in Nederland werd meegestaakt, dankzij een telefoniste die iedereen belde en motiveerde om mee te doen. ,,Nu zet je zoiets op twitter of facebook, maar in die tijd moest je de mensen per telefoon of met een telegram op de hoogte brengen”, verklaart Ad van Liempt. Deze staking, waarbij toch 175 doden zijn gevallen, is veel minder bekend dan de Februaristaking. De derde staking was in 1944 en staat bekend onder de naam Spoorwegstaking. Deze staking vindt zijn oorsprong in de Slag om Arnhem. In het hele land werden spoorwegmedewerkers opgeroepen om mee te doen. Het bericht via radio Oranje ‘de kinderen van Versteeg moeten onder de wol’ betekende ‘er komt een staking’. De hongerwinter is het rechtstreekse gevolg geweest van deze staking, omdat de bezetters terreurmaatregelen namen door blokkades op te werpen. De schaarste, waardoor veel mensen uit het westen onderdoken in het noorden van Nederland volgden daarop. Over de rol van vrouwen in het verzet, verzucht de 76-jarige Toos uit Heelsum ,,Wat waren die mensen moedig allemaal! Ik vraag me altijd af of ik dat ook zou hebben gedaan”.,,Wat kan die man vertellen”, geeft Anne uit Arnhem aan. ,, Ik zie heel duidelijke parallellen met de huidige tijd, de intolerantie en de ongenuanceerdheid zijn weer net zo groot. Ik ben bang dat het allemaal weer diezelfde kant uit gaat”, aldus deze 72-jarige.